Description

Acer monspessulanum

درخت کیکم (Montpellier maple ) با نام علمی  Acer monspessulanum، یک گونه درختی خزان کننده بومی منطقه مدیترانه است که از جنوب غرب اروپا تا شمال آفریقا و کشورهای غرب آسیا از جمله ایران پراکنش دارد. عوامل اصلی تعیین‌کننده که در توزیع فعلی کیکم در طبیعت نقش دارند عبارتند از دمای فصلی، ارتفاع از سطح دریا، میانگین دمای سالانه، میانگین بارندگی سالانه و حداکثر دمای گرم‌ترین ماه سال. پراکنش این گونه در کشور در نواحی مختلف سلسه جبال زاگرس به عنوان گونه همراه با درخت بلوط و بنه و گاهي اوقات به صورت يك تيپ همراه با ارژن وجود دارد. این گونه بومی کشور به خوبی با تغییرات اقلیمی سازگار است و مقاومت بالایی در برابر خشکی دارد که این ویژگی بارز، آن را به درختی امیدوارکننده برای استفاده در مناظر شهری تبدیل کرده است. با توجه به تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی و کمبود شدید منابع آب در سال‌های اخیر، استفاده از گونه‌های بومی مقاوم به کم‌آبی و جایگزین کردن آن‌ها به جای گونه‌های رایج و ناسازگار در عرصه‌های فضای سبز کشور بایستی مورد توجه ویژه قرار گیرد. این گونه بومی با توجه به فرم رشدی و ارتفاع آن می‌تواند در فضای سبز جهت کاشت در پارک‌های کوهستانی و جنگلی و همچنین به عنوان یک درخت خیابانی در رفیوژهای کناری و وسطی خیابان‌ها و اتوبان‌ها کاربرد داشته باشد.

زیستگاه طبیعی درخت کیکم نواحی مدیترانه است. فرم رویشی این گیاه به صورت درختچه بزرگ تا درخت کوچک، اغلب به صورت چند تنه و به ندرت تک تنه یافت می شود. گیاهی است کند رشد، که پس از رشد کامل، تاجی با گستردگی 4-8 متر و ارتفاعی حدود 6 متر دارد. درخت پهن برگ خزان کننده که دارای تاجی نسبتاً کروی و با شاخه های متراکم است. شاخه های این درخت منشعب و پوست ساقه صاف به رنگ خاکستری تیره است و در زمان بلوغ کمی شیاردار می‌شود.

برگ نسبتاً کوچک با لوب‌های غالباً کوتاه به رنگ سبز تیره براق است و قسمت زیرین آن دارای کرک‌های دائمی که به رنگ سبز آبی است. برگ‌ها شامل 5-3 برگچه نوکدار با حاشیه صاف، نوک تیز و قاعده گرد است. رنگ برگ‌ها در اویل رشد (برگ‌های نابالغ) سبز روشن و در زمان بلوغ کامل به رنگ سبز تیره و براق به عرض 3 تا 4 سانتی‌متر و طول 5/3 تا 5/4 سانتی‌متر می‌رسند. رنگ پاییزه این گونه افرا به رنگ زرد برجسته تبدیل می‌شود که جلوه خاصی دارد. برگ این گونه شباهت آشکاری به گونه کرب (A. campestre) نشان می‌دهد، با این تفاوت که همانند کرب دارای برگ‌های حاوی شیره شیری رنگ نیست.

گل‌ها دوجنسی و خودگشن از اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت، که همزمان یا بعد از اولین برگ‌های جدید ظاهر می‌شوند. گل ها دارای رنگ زرد متمایل به سبز به صورت مجتمع، دیهیم یا آویخته ظاهر می شوند.

کیکم دارای میوه فندقه بالدار با زاویه‌ی بسته بین دو بال که به شکل 8 مشاهده می‌شود. میوه به عرض 1-5/1 سانتیمتر و طول 5/1 تا 5/2 سانتی‌متر و قظر حدود 5/0 سانتی‌متر با برونبر سبز روشن و تک برچه ای است. زمان رسیدن میوه در فصل تابستان می باشد.

بذرها به رنگ سبز با قطر حدود 3 تا 5 میلی‌متر به تعداد یک دانه در هر میوه که در انتهای بهم رسیده بال میوه قرار دارد.