علاقه به تولید تجاری چمن رول (چمن‌فرش) به دلیل افزایش تقاضا برای احداث سریع چمن در حال افزایش است. تولید چمن رول شامل تولید یک گونه مطلوب چمن (ترجیحاً مقاوم به خشکی) و سپس برداشت آن با لایه نازکی از خاک و ریشه‌های متصل به آن است. اکثر شرکت‌های تولیدکننده چمن رول، ارسال محصول به بازار و نصب سفارشی را انجام می‌دهند. مشابه دیگر فعالیت‌های تولیدی، هزینه و سود در تولید چمن رول باید قبل از سرمایه گذاری در تجهیزات، زمین و نیروی کار سنجیده شود. این دستورالعمل در مورد روش تولید و تجهیزات مورد نیاز برای تولید چمن رول مرغوب تدوین شده است.

انتخاب محل

مکانی که برای تولید چمن رول انتخاب می شود باید بر اساس چندین معیار از جمله فاصله تا بازار هدف، دسترسی به جاده‌ها و بزرگراه‌های اصلی، کمیت و کیفیت آب موجود، نوع خاک، هزینه‌های زمین و تجهیزات آماده سازی صورت گیرد.

برای کاهش هزینه‌های حمل و نقل و از آنجایی که چمن رول یک محصولی دارای زوال است، محل تولید چمن‌فرش بایستی به منطقه شهری و بازار هدف نزدیک باشد. حد ترجیحی برای حمل چمن فرش، حد 100 مایل است. چمن رولی که روی پالت‌ها انباشته می‌شود باید ظرف 72 ساعت پس از برداشت، ترجیحاً در عرض 24 ساعت، از روی پالت‌ها برداشته و کاشته شود. این امر به ویژه در تابستان بسیار مهم است. می توان از کامیون‌های یخچال‌دار برای جلوگیری از زوال چمن رول در حین حمل و نقل برای مسافت‌های طولانی استفاده کرد. در زمان حمل و نقل چمن رول بایستی خنک نگه داشته شوند. قرار دادن رول‌های چمن در محیط‌های سایه مانند زیر درختان یا سایبان باعث طولانی شدن عمر پس از برداشت چمن رول می شود.

تولید چمن رول

روش تولید چمن رول به چندین مرحله شامل استقرار، روش کاشت، مدیریت آفات و برداشت تقسیم می شوند. مرحله استقرار خود شامل آماده سازی زمین، اصلاح خاک، نصب سیستم آبیاری و کاشت چمن است.

آماده سازی زمین

قبل از کاشت، محل تولید چمن رول نیازمند آماده سازی برای رفع مشکلات موجود و جلوگیری از مشکلات حین برداشت چمن است. آماده سازی شامل پاکسازی زمین، حذف مواد زائد، تسطیح زمین، خاک‌ورزی، نصب سیستم‌های زهکشی و آبیاری، انتخاب محل راه و ساختمان، ضدعفونی خاک است. تیغه برش در دستگاه برداشت چمن رول بر روی یک غلتک سوار می شود که معمولا پستی بلندی های خیلی ریز را اصلاح می کند. با این حال، اگر پستی و بلندهای سطحی به جا مانده از آماده‌سازی ضعیف خاک خیلی شدید باشد، تیغه به طور یکنواخت چمن را قطع نمی‌کند. بنابراین، عملکرد کاهش می یابد. در آماده سازی خاک همچنین بایستی کلوخ ها سخت و سنگریزه ها حذف شود و بستر به گونه ای باشد که حرکت بهتر هوا و آب را فراهم و ریشه‌زایی عمیق را تقویت کند. آزمایش خاک منطقه مورد نظر برای تعیین نیازهای عناصر غذایی و سایر افزودنی‌ها به خاک ضروری است. به کارگیری و ترکیب این مواد مورد نیاز (به ویژه آهک و فسفر) قبل از ایجاد چمن ضروری است.

معمولاً زمین را ابتدا با دستگاه زیرشکن ها به منظور حذف لایه های سخت زیرین زیرورو می‌کنند سپس با گاوآهن تا عمق 30 سانتی‌متر شخم می‌زند. در صورت نیاز، به بستر، کود قبل از کاشت یا مواد آلی یا آهکی اضافه می‌شود. همچنین، محل کاشت بذر چمن غلتک زده شود و سطح زمین باید تا حد امکان صاف و یکنواخت باشد تا در  مرحله نگهداری و برداشت چمن رول  مشکلی ایجاد نشود.

پس از غلتک‌زنی، از لیزر برای تسطیح دقیق زمین استفاده شود. زمین باید در چند جهت تسطیح شود تا تا حد امکان نقاط کم ارتفاع از بین برود. پس از کاشت، اگر عمق ردپاها بیش از 2/5سانتی متر باشد در این حالت، زمین باید با غلتک سفت و صاف شود. در مواردی که علف های هرز، بیماری و مشکلات نماتد قبلی وجود داشته است، ضدعفونی خاک قبل از کاشت توصیه می‌شود. در حد امکان تمام علف هرز زنده که موجود است حذف شود.

بهسازی و زهکشی خاک

چمن رول قابلیت تولید در انواع خاک‌های رسی تا شنی را دارد. خاک‌های رسی معمولا در اکثر مناطق رایجتر هستند با این حال به دلیل مشکلات در مدیریت آب، ترافیک و برداشت چمن رول کمترین مطلوبیت را دارند. همچنین این نوع خاک‌ها زهکش ضعیفی دارند و برای مدت طولانی مرطوب می‌مانند و ممکن است زمان برداشت چمن را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین، به دلیل نگهداری آب زیاد در این خاک‌ها و جرم ظاهری بالا، خاک‌های رسی برای تردد مشکل زا هستند.

خاک‌های لومی به طور کلی دارای ظرفیت رطوبت بالا، زهکش مناسب و کار کردن در آنها راحتتر و مشکلات تردد در آن‌ها کمتر از خاک‌های رسی است. خاک لوم به عنوان مطلوب‌ترین بستر رشد برای تولید چمن رول تقریبأ دارای 40 درصد ماسه، 40 درصد سیلت و 20 درصد خاک رس است. در حالت ایده آل، این خاک ها باید حداقل 2 درصد مواد آلی و 15 درصد یا کمتر رس داشته باشند. همچنین، خاک‌های شنی لوم‌ به دلیل زهکشی خوب مطلوب هستند. بنابراین، عملیات تردد و برداشت چمن در این نوع خاک‌ها پس از آبیاری می‌تواند زودتر انجام شود.

چمن رول معمولا در خاک‌های به اصطلاح “چوب تخت” (Flatwood) تولید می‌شود. در این روش، خاک با بافت شنی روی یک لایه سخت قرار دارند. این لایه بندی خاک باعث حفظ آب در لایه روی خاک می‌شود.

تولید چمن رول در بستر ماسه‌ی عمیق به دلیل مشکلات در حفظ رطوبت کافی خاک و سطوح مواد مغذی توصیه نمی‌شود. علاوه بر این، پس از برش صفحات چمن،  ماسه‌ها از بستر ریشه ریزش می‌کنند که کار با محصول را دشوار و سبب ایجاد چمن رول ضعیف می‌شوند.

در طول دوره‌های طولانی خشکی و هوای گرم، شوری خاک ممکن است مشکل ساز شود. با تبخیر آب از سطح خاک، نمک در سطح خاک باقی می‌ماند. در این موارد برای شستشوی نمک از خاک به آبیاری بیشتری نیاز است.

مدیریت صحیح آب و خاک یک کلید مهم برای تولید موفق (و سودآور) چمن رول است. برای تولید چمن رول که قابلیت رقابت در بازار را داشته باشد بسترهای با زهکش ضعیف، نامناسب هستند. این زمین ها اغلب پس از بارندگی قابل‌توجه، برای مدت طولانی اشباع باقی می مانند، بنابراین قابلیت کار کردن در آنها وجود ندارد. در این نوع زمین ها نیاز هست که سیستم زهکش مناسب ایجاد شود.

آبیاری

آبیاری کامل برای تولید چمن رول با کیفیت مناسب مورد نیاز است. در مرحله برنامه ریزی، بایستی از وجود آب فراوان و با کیفیت خوب در محل تولید اطمینان حاصل کرد و در اولویت قرار گیرد. منابع آب شامل چاه ها، حوضچه ها، نهرها و کانال ها و همچنین منابع پساب شهری و صنعتی مجاور می باشد. پساب یا آب خاکستری می تواند منبع عالی و ارزانی برای آبیاری باشد، اما این منابع آبی ممکن است در سطح pH، نمک و مواد مغذی نوسان زیادی داشته باشند. در تولید چمن رول معمولا از سیستم آبیاری بارانی استفاده می شود که شامل محورهای مرکزی، محورهای جانبی و سرآبپاش ها هستند. هنگام انتخاب یک سیستم خاص، اندازه و مکان عملیات خود و در دسترس بودن مکانیک قابل اعتماد، به علاوه پمپ های پشتیبان و لوازم جانبی را در نظر بگیرید. همچنین بهتر است برای افزایش کارایی سیستم آبیاری از یک مهندس آبیاری کمک بگیرید.

انتخاب نوع چمن و نحوه کاشت

نوع چمن مورد استفاده در تولید چمن رول می‌تواند بسته به شرایط آب و هوایی منطقه و بازار هدف متفاوت باشد. به هر حال، گونه‌های مختلف چمن‌های سردسیری و گرمسیری می تواند مورد استفاده قرار گیرند. به طور معمول، چمن آفریقایی و زوشیا از چمن‌های فصل گرم و چمن های مختلف سردسیری شامل فستوکای پابلند، ست آگوستین گراس و … در تولید چمن رول می‌تواند استفاده شود.

برای کاشت چمن، بسته به نوع چمن می‌توان از بذر یا اندام های رویشی جهت تکثیر و تولید چمن رول استفاده نمود. در روش رویشی، اندام‌های رویشی (ریزوم، استولون و …) در هنگام کاشت به طور یکنواخت در سطح خاک پخش و سپس با یک لایه نازک خاک پوشانده می‌شوند. پخش کردن آنها بر روی سطح بستر می‌تواند به صورت دستی یا با استفاده از کود پخش کن انجام شود. در این روش، عمق کاشت چمن ها نباید بیشتر از 5 سانتی‌متر باشد و سعی شود که همیشه مقداری از اندام های رویشی در بالای سطح خاک قرار گیرد. برای چمن های که از طریق بذر کشت می شوند به منظور اطمینان از ویژگی‌های رقم، جوانه زنی و درصد خلوص بالا بهتر از بذر گواهی شده استفاده نمود. مقدار بذر مصرفی در هکتار بسته به گونه چمن متفاوت است به عنوان نمونه برای چمن سنتی‌پدگراس حداقل 5/4 تا 5/5 کیلوگرم بذر ممکن است در هر هکتار کاشته شود، اما اگر در هر هکتار مقدار بیشتری استفاده شود، توده‌های سریع تری به دست می آید. در بیشتر موارد، هزینه تعیین می کند که کدام نرخ استفاده شود. برای پخش بذر بر روی بستر، می تواند با کود یا ماسه مخلوط شود و سپس بر روی بستر پخش گردد. همچنین، غلتک‌زنی استقرار بذر بر روی بستر را بهبود می بخشد.

پس از کاشت، بلافاصله آبیاری انجام گیرد. به یاد داشته باشید که پس از کاشت چمن، آبیاری مهمترین عامل برای استقرار موفقیت آمیز اندام های رویشی است. در اوایل کشت، برای کشت رویشی تا زمانی که اندام های رویشی ریشه‌دار شوند (هفت تا 14 روز) و برای کشت بذری تا ارتفاع نهال ها به 5/2 تا 5 سانتی متر برسند، آبیاری به صورت مرتب جهت مرطوب نگه داشتن بستر انجام شود. سپس آبیاری کمتر شود تا زمانی که سطح بستر به طور کامل پوشش داده شود.

عملیات نگهداری

کوددهی

کوددهی مناسب برای تولید چمن رول معمولاً برای رشد مجدد چمن پس از استقرار یا برداشت محصول قبلی مورد نیاز است. نیتروژن مهم‌ترین عنصر غذایی تعیین کننده میزان این رشد مجدد است. به طور کلی، مقدار و دفعات بیشتر استفاده از نیتروژن زمان تولید محصول را کاهش می دهد. با این حال، مقدار نیتروژن بیش از حد باعث رشد بیش از رویشی گیاه و کاهش رشد ریشه‌ها می شود، بنابراین، “قابلیت بلند کردن” چمن رول را کاهش می دهد. همچنین، میزان هزینه تا حدی مقدار و دفعات استفاده از نیتروژن را تعیین می کند. به طور کلی، باید تعادل بین تمام عناصر ماکرو و میکرو حفظ شود زیرا در دسترس نبودن هر عنصر غذایی ممکن است فرآیند تولید را تضعیف یا به تاخیر بیندازد. بهتر است قبل از کاشت و به صورت سالیانه آزمون خاک به منظور تعیین میزان pH و سطوح عناصر غذایی خاک و نیازهای خاص چمن برای رشد انجام شود.

معمولا سطح فسفر و pH خاک در بسیاری از خاک ها به طور طبیعی به میزان کافی وجود دارد. در صورت لزوم، قبل از کاشت از فسفر و مواد آلی یا آهک استفاده کنید. کودهای فسفر به صورت سوپر فسفات (0-18-0) یا سوپر فسفات تریپل (0-45-0) در بازار موجود است. تولیدکنندگان معمولاً از یک کود حاوی نیتروژن و فسفر (18-46-0) یا (11-48-0) استفاده می کنند. pH بهینه خاک برای چمن سنت آگوستین، چمن آفریقایی و زوشیا حدود 0/6 تا 8/6 است. چمن سنتی‌پد گراس نیازمند pH بهینه خاک در حدود 5/5 تا 8/5 است. در صورتی که نیاز به کاهش اسیدیته خاک باشد می تواند از گوگرد استفاده نمود.

پس از اولین سرزنی چمن، کود نیتروژن را به میزان 18 تا 20 کیلوگرم نیتروژن در هر هکتار اعمال کنید. همچنین، از یک کود با نسبت نیتروژن: پتاسیم 2: 1 باید برای افزایش سطح تحمل به تنش چمن و تقویت ریشه‌دهی بهتر استفاده شود. کوددهی بعدی باید بعد از سرزنی دوم انجام شود. کود دهی را هر چهار تا شش هفته در فصل رشد ادامه دهید تا زمانی که چمن به طور کامل بستر را پوشش دهد.

سرزنی چمن

پس از آبیاری، سرزنی چمن شاید دومین روش مهم نگهداری برای تولیدکنندگان چمن رول باشد. چمن زنی به کنترل رشد چمن و بسیاری از علف های هرز که نسبت به چمن‌زنی غیر قابل تحمل هستند کمک می کند. مزرعه چمن رول به یک برنامه چمن زنی شبیه به یک چمن خانگی که به خوبی نگهداری می شود نیاز دارد. در سرزنی چمن رول، قانون 3/1 را رعایت کنید و در هر سرزنی بیش از یک سوم ارتفاع چمن را سرزنی نکنید.

چمن رول معمولاً هر یک تا دو هفته یک‌بار تا زمانی که پوشش کامل حاصل شود، بسته به رشد چمن و ظهور علف‌های هرز، سرزنی‌زنی می‌شوند. به طور کلی، بسته به میزان کوددهی، فصل رشد، گونه چمن و تولید گلازین در چمن، دفعات چمن زنی متفاوت است.

برداشت چمن رول

چمن رول زمانی برداشت می‌شود که چمن به اندازه‌ای استحکام داشته باشد که با حداقل چسبندگی خاک هنگام برش، دست نخورده باقی بماند و قابلیت رول شدن داشته باشد. زمان مورد نیاز برای تولید چمن رول قابل فروش از زمان کاشت اولیه به گونه چمن، نوع خاک و شرایط رشد بستگی دارد. به طور کلی، بسته به گونه چمن 6 تا 18 ماه از کاشت تا برداشت چمن رول زمان نیاز دارد.

چند هفته قبل از برداشت، اقداماتی از قیبل استفاده از کود آهن، عدم استفاده از مواد شیمیایی، برداشت قسمت های زده‌شده چمن و  غیره به منظور افزایش کیفیت رنگ چمن رول صورت گیرد.

چمن هرگز نباید در شرایط تنش رطوبتی بریده شود. زیرا با برداشتن ان در این شرایط، چمن رول استحکام کمی دارد و تا زمان کاشت در محل اصلی دچار تنش رطوبتی است. اندازه قطعات برشی در زمان برداشت متفاوت است، معمولا این قطعات دارای عرضی به میزان 40، 60  تا 100 سانتی متر با طول متغییر هستند که به صورت رول جمع آوری می شوند و برای حمل و نقل به محل اصلی آماده می شوند.

ضخامت لایه خاک همراه ریشه چمن در طول برداشت بسته به گونه چمن متفاوت است. در چمن رول، برداشت کمترین میزان خاک منجره به ایجاد چمن رول با کیفیت می کند. همچنین، حفاظت از خاک سطحی مزرعه تولیدی همچنان باید در اولویت باشد تا بهره وری طولانی مدت خاک تضمین شود. در حالت ایده آل، 5/1 سنتی متر از ناحیه ریشه باید هنگام برش چمن برداشته شود. چمن رول با برش نازک از خاک ، به راحتی قابل حمل است، حمل و نقل آن هزینه کمتری دارد و سریعتر از چمن ضخیم تر رول می شود. اما چمنی که با برش نازک است بیشتر مستعد آسیب تنش خشکی است.

منبع

Koske, T.J. Sod Production in Louisiana. The Louisiana Cooperative Extension Service.