تغییرات اقلیمی
تغيير اقليم یكی از مهم ترین چالشهای قرن جاری است. تغییر اقلیم شامل تمام جنبههای تغییر در میانگین، دامنه و شدید دما و بارش در یک منطقه میشود. تغییرات کنونی در اقلیم به دلیل تغییر در توزیع این متغیرها، احتمال فراوانی، شدت، وسعت مکانی، مدت و زمان وقوع رویدادهای آب و هوایی شدید را افزایش میدهد. به طوریکه تغییرات در توزیع دما یا بارش میتواند منجر به افزایش وقوع رویدادهای شدیدتری شود. تغییر مداوم دما و بارندگی به طور بالقوه سبب کاهش دسترسی به آب برای گیاهان میشوند.
براساس پیش بینیهای انجام شده، میانگین جهانی دما در یک دوره 20 ساله (از سال 2016 تا 2035) بین 1 تا 5/1 درجه سانتیگراد در مقایسه با دوره 1850 تا 1900 افزایش مییابد. این تغییرات در مناطق مختلف جهان یکسان نبوده و در مناطق خشک و نیمه خشک در مقایسه با تغییرات جهانی بسیار چشمگیر میباشد. به عنوان نمونه، دما در اصفهان به 2/2 درجه سانتی گراد طی یک دوره 67 ساله افزایش یافت که در مقایسه با میانگین جهانی چشمگیر است. همچنین، پیشبینی میشود که دمای زمستان بیشتر از دمای تابستان افزایش یابد که منجر به کاهش مدت زمان دورههای یخبندان زمستانه خواهد شد. به طوریکه پیشبینی شده در ایالت متحده امریکا، 40 تا 50 روز شرایط بدون یخبندان بیشتری در سالهای 2070 تا 2099 در مقایسه با دوره 1970 تا 2000 به وجود خواهد آمد. این روند تغییرات منجر به افزایش دمای حداقل و حداکثر ماههای زمستان و تابستان خواهد شد. همچنین، انتظار میرود افزایش در میانگین فصلی و میانگین دمای سالانه در مناطق استوایی و نیمه گرمسیری بیشتر از عرضهای میانی باشد. بنابراین، به طور کلی، تغییرات دما، بارندگی، رطوبت، تابش خورشیدی و CO2 که انتظار میرود طی 30 تا 40 سال آینده رخ دهد، بر سیستمهای بیولوژیکی تأثیر میگذارد. از طرفی، این تغییرات آینده از نظر مکانی و زمانی یکنواخت نخواهد بود و نیازمند دید منطقهای نسبت به اثرات آن در مقایسه با اظهارات کلی دارد.
تغییرات دما به صورت مکانی و زمانی این پتانسیل را دارد که چرخههای فنولوژیکی و پاسخهای فیزیولوژیکی گیاهان، حیوانات، حشرات و …. را مختل کند. تغییر الگوهای دما که منجر به ایجاد فصل زمستان و تابستان گرمتر میشود به طور بالقوه سبب شروع زودتر رشد در بهار گیاهان چند ساله و فصل رشد طولانیتر در گیاهان خواهد شد. همه گیاهان برای رشد و نمو به دمایی در محدوده خود نیاز دارند و هر گونه محدوده دمایی خاص خود را دارد. تغییر در دما سبب تغییر در الگوی رفتاری گیاهان انطباق یافته با شرایط یک منطقه خواهند شد و این امر منجر به عدم سازگاری در برخی از گیاهان موجود می÷گردد. به عنوان نمونه موردی، اصفهان یکی از شهرهای مناطق مرکزی ایران است که در سالهای اخیر با چالشهای گوناگون زیستمحیطی روبرو بوده است. به طوریکه، افزایش دما در شهر اصفهان در مقایسه با تغییرات جهانی بسیار چشمگیر میباشد. علاوه براین، کاهش نزولات جوی و خشکی زاینده رود در سالهای اخیر، کمبود شدید منابع آب در دسترس برای بخشهای مختلف از جمله فضای سبز ایجاد نموده است. با این وجود، الگوی استفاده از تعداد مشخص و معدودی از گونههای گیاهی با نیاز آبی بالا که در فضای سبز ضمن افزایش مصرف آب از سازگاری کمی با شرایط کنونی برخوردار هستند و سبب کاهش شدید تنوع گیاهی و افزایش چالشهای حفظ و نگهداری در مناظر شهری گردید. بنابراین، مدیریت سازگار فضاهای سبز با تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین نیازمند الگوبرداری از طبیعت شامل بهکارگیری گونههای گیاهی سازگار و بومی میباشد. در ادامه برخی از گیاهان مرسوم فضای سبز منطقه اصفهان که در اثر گرمای تابستان دچار خسارت شدید شدند به تصور کشیده شده است.