چالکود
روش چالکود نوع خاصی از جایگذاری موضعی کودهای آلی و شیمیایی در خاک بستر درختان به صورت زیر سطحی می باشد که دارای مزایایی فراوانی است. در روش چالکود، چالههایی در نزدیک ریشه درخت حفر شده، سپس این چاله ها با مخلوط کودهای آلی و شیمیایی پر می شوند. به کارگیری این روش باعث کاهش تثبیت عناصر موجود در کودهای شیمیایی در مجاورت ماده آلی، کاهش استرس وارد شده به گیاه در اثر تراکم خاک، افزایش جذب عناصر غذایی در خاکهای آهکی و به خصوص جذب عناصر غذایی میکرو، افزایش نفوذ آب در خاک، افزایش تهویه خاک و کاهش غلظت یون بیکربنات در خاکهای سنگین بافت و متراکم میگردد. علاوه بر آن، لایه های سخت زیرین خاک در رفیوژ خیابانهایی که دارای این محدویت هستند باعث از بین بردن آن و خروج خاک نامرغوب در محل حفر چالکود میگردد.
موقعیت حفر چاله نسبت به درخت
در این روش، چاله ها در یک سوم قسمت انتهای سایه انداز درختان (و معمولا در فاصله بیش از یک متر از تنه درخت) حفر می شود. به دلیل وجود ریشه های جوان و فعال بیشتر در قسمت انتهایی سایه انداز درخت و توانایی بیشتر ریشه های جوان و فعال در جذب آب و عناصر غذایی نسبت به ریشههای اصلی و قطور، حفر چاله ها در این منطقه انجام میگیرند. در ضمن حفر چاله در چنین مناطقی به ریشههای اصلی و قطور درختان صدمه نمیرساند. چالهها بایستی در مسیر آبیاری درخت قرار داشته باشند به گونهای که در هر نوبت آبیاری چالکودها به طور مطلوبی خیس شوند
تعداد چاله به ازای هر درخت
در صورتی که تعداد چاله کم باشد، تماس ریشه درختان با مناطق اصلاح شده خاک کم بوده و اثر بخشی روش کامل نیست. از طرفی افزایش تعداد چاله نیز هزینه بر خواهد بود. در مجموع دو تا چهار چاله برای هر درخت مثمر و بیش از 10سال توصیه میشود و اين ميزان در محلهای پرتراکم به تعداد یک چاله بین هر دو درخت محدود میگردد.
قطر و عمق چاله
اصولا حفر چالهها با وسایل معمولی چون بیل و کلنگ انجام میشود. در چنین حالتی قطر چالهها بین 30 تا 50 سانتیمتر خواهد شد. در صورتیکه از مته پشت تراکتوری استفاده شود قطر چاله حدود 35 سانتیمتر خواهد بود. عمق چاله بستگی به عمق پراکنش ریشههای درخت دارد در عمل به طور معمول عمق 40 تا 50 سانتیمتری مناسب میباشد.
نحوه پر کردن چالهها
چالهها با مخلوطی از ماده آلی (کود دامی یا خاک برگ یا کمپوست) و کود کامل ماکرو باغبانی پر شود. خاک خارج شده از چالهها بايد به صورت یکنواخت در فاصله بین ردیفهای درختان پخش شود و از باز گرداندن دوباره خاك به داخل چاله خودداری شود. هنگامی که برای اولین بار چاله پر میشود بهتر است ابتدا کود دامی مورد نیاز برای پر کردن چاله با کود ماکرو کامل باغبانی به خوبی مخلوط شده و سپس درون چاله ريخته شود و در ادامه بهتر است کود در داخل چاله تا حدی فشرده شود و درصورت نشست، مجددا کود دامی اضافه شود تا سطح چاله هم سطح خاک شود.
نگهداری از چالهها
در صورتی که از چالهها به خوبی نگهداری شود، حفر آن یک بار برای چندین سال کافی خواهد بود. لازم است هرسال نشست توده کود در داخل چاله با افزودن مجدد کود دامی، سایر کودهای آلی و کلیه کودهای محلول در آب جبران شود و از پر شدن چالهها بهوسیله خاک جلوگیری شود. مرطوب بودن بیش از حد و خشکی توده کود دامی داخل چالکود از کارایی روش میکاهد. رطوبت و تهویه متعادل، رشد ریشه را در داخل چالکود تقویت میکند. در سالهای بعد، افزودن کودهای شیمیایی متحرک و غیر متحرک بر سطح چالهها امکانپذیر است. حرکت این کودها به همراه آب آبیاری در داخل کود دامی به راحتی انجام میشود و نیازی به صرف هزینه جهت پای بیل و زیر خاک کردن کودهای شیمیایی غیر متحرک نیست. در مورد کودهای نیتروژندار از آنجا که مسئله تثبیت در خاک کمتر مطرح میباشد، بهتر است نیمی از آن داخل چالهها ریخته و نیم دیگر به صورت پخش سطحی در اختیار درخت قرار داده شود. در صورتیکه آبیاری تحت فشار باشد، چالهها در زیر قطره چکانها حفر شود. امکان مصرف کلیه کودها در سیستم وجود دارد مشروط بر آنکه از نظر گرفتگی قطره چکانها مشکلی ایجاد نشود و یا اینگونه مشکلات به طریقی برطرف شود. همچنین، توجه شود که در حین اجرای این نوع کود دهی نباید به ریشهها آسیبی وارد گردد. کود باید به طور مساوی در میان چال كودهاي آماده شده توزیع گردد. کودها نباید در عمق کمتر از 5 سانتیمتری سطح خاک قرار گیرند.
منبع:
نیکبخت، ع، و اعتمادی، ن. 1403. مدیریت فضای سبز شهری، اصول و دستورالعمل های اجرایی. شهرداری اصفهان